خورشید
خورشید
 | |
| داده‌های دیداری | |
|---|---|
| میانگین فاصله از زمین |
۱٫۴۹۶×۱۰۱۱ m ۸٫۳۱ دقیقه با سرعت نور |
| درخشش دیداری (V) | −۲۶٫۷۴م [۱] |
| قدر مطلق | ۴٫۸۳م [۱] |
| رده‌بندی ستارگان | G2V |
| متالیسیته | Z = ۰٫۰۱۷۷[۲] |
| قطر زاویه‌ای | ۳۱٫۶′ - ۳۲٫۷′ [۳] |
| صفت‌ها | خورشیدی |
| ویژگی‌های مداری | |
| میانگین فاصله از هستهٔ راه شیری |
~۲٫۵×۱۰۲۰ م ۲۶ ۰۰۰ سال نوری |
| دورهٔ کهکشانی | (۲٫۲۵–۲٫۵۰)×۱۰۸ a |
| سرعت | ~۲٫۲۰×۱۰۵ m/s (گردش به‌دور مرکز کهکشان) ~۲×۱۰۴ m/s (نسبت به سرعت میانگین ستاره‌های دیگر در همسایگی ستاره‌ای) |
| ویژگی‌های فیزیکی | |
| میانگین قطر |
۱٫۳۹۲×۱۰۹ m [۱] ۱۰۹ زمین |
| شعاع استوایی | ۶٫۹۵۵×۱۰۸ م [۴] ۱۰۹ × زمین[۴] |
| محیط استوایی |
۴٫۳۷۹×۱۰۹ m [۴] ۱۰۹ × زمین[۴] |
| فشردگی | ۹×۱۰−۶ |
| مساحت |
۶٫۰۸۷۷×۱۰۱۸ m² [۴] ۱۱ ۹۹۰ × زمین[۴] |
| حجم |
۱٫۴۱۲۲×۱۰۲۷ m³ [۴] ۱ ۳۰۰ ۰۰۰ زمین |
| جِرم | ۱٫۹۸۹۱ ×۱۰۳۰ ک‌گ[۱] ۳۳۲ ۹۴۶ زمین |
| چگالی میانگین | ۱٫۴۰۸ ×۱۰3 ک‌گ/م³[۴][۱][۵] |
| چگالی‌هایگوناگون | هسته: ۱٫۵×۱۰۵ ک‌گ/م³ فتوسفیر پایینی: ۲×۱۰-۴ ک‌گ/م³ کروموسفیر پایینی: ۵×۱۰-۶ ک‌گ/م³ هالهٔ میانگین: ۱۰×۱۰-۱۲ک‌گ/م³[۶] |
| گرانش سطحیاستوایی | ۲۷۴٫۰ m/s۲ [۱] ۲۷٫۹۴ g ۲۸ × گرانش سطحی زمین[۴] |
|
سرعت گریز (از سطح) |
۶۱۷٫۷ km/s [۴] ۵۵ × زمین[۴] |
|
دما برای سطح (مؤثر) |
۵ ۷۷۸ K [۱] |
| دما برای هاله |
~۵×۱۰۶ K |
| دما برای هسته |
~۱۵٫۷×۱۰۶ K [۱] |
| درخشش (Lsol) | ۳٫۸۴۶×۱۰۲۶ W [۱] ~۳٫۷۵×۱۰۲۸ lm ~۹۸ lm/W اثر |
| شدتمیانگین (Isol) | ۲٫۰۰۹×۱۰۷ W m-۲ sr-۱ |
| ویژگی‌های گردش | |
| انحراف محوری | ۷٫۲۵° [۱] (به دایرةالبروج) ۶۷٫۲۳° (به صفحهٔ کهکشانی) |
|
بُعد برای قطب شمال[۷] |
۲۸۶٫۱۳° ۱۹ ساعت ۴ دقیقه ۳۰ ث |
|
میل برای قطب شمال |
+۶۳٫۸۷° ۶۳°۵۲' شمالی |
|
دورهٔ دورانستاره‌ای (در عرض جغرافیایی ۱۶°) |
۲۵٫۳۸ روز [۱] ۲۵ ر ۹ س ۷ دقیقه ۱۳ ث[۷] |
| (در استوا) | ۲۵٫۰۵ روز [۱] |
| (در قطب‌ها) | ۳۴٫۳ روز [۱] |
| سرعت دوران (در استوا) |
۷٫۲۸۴ ×۱۰۳ km/h |
| ترکیب فتوسفیری (برپایهٔ جِرم) | |
| هیدروژن | ۷۳٫۴۶ ٪[۸] |
| هلیوم | ۲۴٫۸۵ ٪ |
| اکسیژن | ۰٫۷۷ ٪ |
| کربن | ۰٫۲۹ ٪ |
| آهن | ۰٫۱۶ ٪ |
| گوگرد | ۰٫۱۲ ٪ |
| نئون | ۰٫۱۲ ٪ |
| نیتروژن | ۰٫۰۹ ٪ |
| سیلیکون | ۰٫۰۷ ٪ |
| منیزیوم | ۰٫۰۵ ٪ |
خورشید (نام‌های ادبی یا قدیمی: خور، هور، مهر، روز) یکی از ستارگان کهکشان راه شیری و تنها ستارهٔ سامانهٔ خورشیدی است که در مرکز آن جای دارد. می‌توان گفت خورشید یک کُرهٔ کامل است که از پلاسمای داغ ساخته شده‌است و در میانهٔ آن میدان مغناطیسی برقرار است.[۹][۱۰]این ستاره که قطری نزدیک به ۱٬۳۹۲٬۰۰۰ کیلومتر دارد سرچشمهٔ اصلی نور، انرژی، گرما و زندگی بر روی زمین است. قطر خورشید نزدیک به ۱۰۹ برابر قطر زمین و جرم آن ۳۳۰ هزار برابر جرم زمین برابر با ۲×۱۰۳۰ کیلوگرم است به این ترتیب ۹۹٫۸۶٪ جرم کل سامانهٔ خورشیدی از آن خورشید است.[۱۱]
انفجار نهایی یک ستارهٔ سنگین را ابرنواختر می‌نامند ولی خورشید ما هیچ‌گاه انفجاری این‌چنین را تجربه نخواهد کرد چرا که کمترین جرم مورد نیاز برای رخداد یک ابرنواختر، هشت برابر جرم خورشید ما است.[۱۲] از نظر شیمیایی سه-چهارم جرم خورشید را هیدروژن و باقی‌ماندهٔ آن را بیشترهلیم می‌سازد. پس از هیدروژن و هلیم، عنصرهای سنگین از سازندگان دیگر خورشید اند که عبارتند از: اکسیژن، کربن، نئون و آهن و... این عنصرها، سازندهٔ ۱٫۶۹٪ از جرم خورشید اند که خود این مقدار ۵٬۶۲۸ برابر جرم زمین است.[۱۳]
خورشید در رده‌بندی ستارگان بر پایهٔ رده بندی طیفی، در دستهٔ G27 جای دارد و به صورت غیر رسمی با نام کوتولهٔ زرد از آن یاد می‌شود چون پرتوهای پیدای آن در طیف زرد-سبز شدیدتر است. هر چند که رنگ آن از سطح زمین، سفید باید دیده شود ولی چون پراکندگی نور آبی در جو وجود دارد، به رنگ زرد دیده می‌شود (پراکندگی رایلی).[۱۴][۱۵] همچنین در برچسب رده‌بندی طیفی، G2، گفته شده که دمای سطح خورشید نزدیک به ۵۷۷۸ کلوین (۵۵۰۵ سانتیگراد) است و در V گفته شده‌است که خورشید مانند بیشتر ستارگان، یک ستارهٔ رشتهٔ اصلی است و درنتیجه انرژی خود را از راه همجوشی هسته‌ای هسته ی هیدروژن به هلیم فراهم می‌کند و در هر ثانیه، در هستهٔ خود، ۶۲۰ میلیون تُن هیدروژن را دچار همجوشی می‌کند. در دوره‌ای کیهان شناسان می‌گفتند که خورشید نسبت به دیگر ستارگان، ستاره‌ای کوچک و ناچیز است ولی امروزه بر این باور اند که خورشید از ۸۵٪ ستارگان کهکشان راه شیری درخشان تر است. چون بیشتر آن‌ها کوتوله‌های سرخ اند.[۱۶][۱۷] بزرگی قدر مطلق خورشید ۴٫۸۳+ است البته چون خورشید نزدیک ترین ستاره به زمین است، برای آن، خورشید درخشان ترین جرم در آسمان دانسته می‌شود و قدر ظاهری آن ۲۶٫۷۴- است.[۱۸][۱۹] تاج خورشیدی پیوسته در حال پراکندن بادهای خورشیدی در فضا است. این بادها، جریان‌هایی از ذره‌های باردار اند که تا فاصله‌ای نزدیک به ۱۰۰ واحد نجومی توان دارند. حباب‌های ساخته شده در محیط میان‌ستاره‌ای که در اثر بادهای خورشیدی ساخته شده‌اند، بزرگترین سازهٔ پیوستهٔ پدید آمده در منظومهٔ خورشیدی اند.[۲۰][۲۱]
هم اکنون خورشید در حال سفر از میان ابر میان‌ستاره‌ای محلی در ناحیهٔ حباب محلی در لبهٔ بازوی شکارچی از کهکشان راه شیری است. از میان۵۰ ستاره‌ای که تا شعاع ۱۷ سال نوری، در همسایگی زمین قرار دارند، (نزدیک ترین آن‌ها یک کوتولهٔ سرخ به نام پروکسیما قنطورس است که ۴٫۲ سال نوری فاصله دارد.) از دیدگاه جرم، خورشید رتبهٔ چهارم را در میان آن‌ها دارد.[۲۲] اگر از قطب شمالی کهکشان نگاه کنیم، خورشید به صورت ساعتگرد به گرداگرد مرکز کهکشانی راه شیری در گردش است و از آن نقطه نزدیک به ۲۴٬۰۰۰ تا ۲۶٬۰۰۰ سال نوری فاصله دارد، امید آن می‌رود که این گردش را ۲۲۵ تا ۲۵۰ میلیون سال دیگر به پایان برساند و دور خود را کامل کند. از آنجایی که کهکشان ما نسبت به تابش زمینهٔ کیهانی(CMB) در راستای صورت فلکی مار باریک با سرعت ۵۵۰ کیلومتر بر ثانیه در حرکت است، درنتیجه سرعت بدست آمده برای خورشید نسبت بهCMB در راستای صورت‌های فلکی پیاله یا شیر، ۳۷۰ کیلومتر بر ثانیه می‌شود.[۲۳]
فاصلهٔ متوسط خورشید از زمین نزدیک به ۱۴۹٫۶ میلیون کیلومتر است (یک واحد نجومی) است البته این فاصله در هنگامه‌های گوناگون حرکت زمین به گرد خورشید (در نقطه‌های اوج و حضیض) در ماه‌های ژانویه تا ژوئیه فرق می‌کند.[۲۴] در این فاصلهٔ میانگین، برای نور ۸ دقیقه و ۱۹ ثانیه زمان برده می‌شود تا از خورشید تا زمین سفر کند. می توان گفت انرژی آمده از نور سفید خورشید، باعث ادامهٔ فرایند نورساخت، بوجود آمدن اقلیمو آب و هوای زمین و درنتیجه، فراهم کنندهٔ زندگی برای همهٔ جانداران روی زمین است.[۲۵] نقش برجستهٔ خورشید بر وضعیت زمین از سال‌های دور، از دوران پیشاتاریخ برای انسان شناخته شده بود به همین دلیل برای بسیاری از فرهنگ‌ها خورشید به عنوان یک خدا دانسته شده بود. همواره پیشرفت دانش از چیستی خورشید با کندی بسیار همراه بوده تا آنکه در سدهٔ ۱۹ میلادی آگاهی اندکی از مواد سازندهٔ خورشید و منبع انرژی آن بدست آمد. تلاش برای آگاهی بیشتر از خورشید همچنان ادامه دارد چون همچنان شماری از پدیده‌ها و رفتارهای بدون توضیح علمی در خورشید دیده می‌شود.
